تحلیل عاملی شاخص‏های سازمان‏های دانش بنیان و تاثیر آن در استراتژی زنجیره تامین

سازمان­های دانش­بنیان[1] می­توانند نقش کلیدی در رشد علم و فن­آوری که در سال‏های اخیر مورد توجه سیاست­گذاران قرار گرفته است، ایفا کنند. از سوی دیگر، به دلیل رقابتی بودن بازارهای موجود امروز، سازمان­ها به تنهایی قادر به رقابت به­عنوان موجودیت­های مستقل در بازار نیستند و نیاز مبرمی به یکپارچگی همه اعضای تشکیل­دهنده در زنجیره تامین با یکدیگر است و موفقیت نهایی یک سازمان در گرو توانایی مدیریتی آن در همسوسازی رویه­های بهم­پیوسته تجاری در بخش­های مختلف زنجیره تامین خواهد بود؛ اما به نظر می­رسد درک دقیقی از ویژگی­ها و توانمندی‏های سازمان­های دانش­بنیان و تاثیر آن­ها بر تدوین استراتژی زنجیره تامین سازمان‌های دانش­بنیان در داخل کشور، وجود نداشته باشد. این مطالعه قصد دارد با بررسی ویژگی­ها و توانمندی‌های سازمان­های دانش­بنیان و تاثیر آن بر تدوین استراتژی زنجیره­ تامین، به این مهم دست پیدا کند. در این مطالعه ابتدا با مرور مبانی نظری و با اتکا به رویکردهای منبع­محور به­بررسی ویژگی‏ها و شاخص‏های سازمان‏های دانش­بنیان و نیز شاخص‏های استراتژی زنجیره تامین پرداخته شده است. در این راستا، پرسشنامه­ای با توجه به مبانی نظری و نظر خبرگان مبنی بر 9 عامل (6 عامل مربوط به استراتژی زنجیره تامین و 3 عامل مربوط به سازمان‏های دانش­بنیان که خود دارای 13 زیر عامل است) و 80 سوال (25 سوال استراتژی زنجیره تامین و 55 سوال سازمان دانش­بنیان) و با استفاده از طیف لیکرت با دامنه 5 تایی طراحی شد. از 260 پرسشنامه توزیع شده در چهار شرکت دانش­بنیان با زمینه فعالیت‏های تولید تجهیزات نظامی، لیزرهای صنعتی، نرم­افزارهای هوشمند و تولید مواد پلیمری، 254 پرسشنامه جمع­آوری شد. مدل پیشنهادی با استفاده از روش تحلیل عاملی اکتشافی بررسی و 8 عامل با عناوین تحقیق و توسعه، بازاریابی، تجاری­سازی، مدیریت، فن­آوری اطلاعات، نوآوری، مدیریت دانش، منابع دانش برای شاخص‏های سازمان دانش­بنیان شناسایی شد که در نهایت با انجام تحلیل عاملی اکتشافی مرحله دوم عوامل نام برده در دو عامل به نام رقابت­پذیری و دانش جای گرفتند. برای شاخص‏های استراتژی زنجیره تامین نیز 3 عامل با عناوین بازار- محصول، تحقیق و توسعه و برنامه­ریزی، فن­آوری اطلاعات شناسایی شد. 3. Knowledge-Based-Organizations (KBO)